Những thông tin cần nắm vững về thuốc giảm đau – hạ sốt – kháng viêm

Nhóm thuốc giảm đau, hạ sốt, kháng viêm đóng vai trò quan trọng trong y khoa, được dùng rộng rãi kê đơn hoặc không kê đơn. Hiểu rõ đặc điểm, tác dụng và lưu ý khi dùng giúp nâng cao hiệu quả điều trị, giảm thiểu nguy cơ cho sức khỏe.

• Những nguyên tắc thay băng vết thương cần lưu ý
• Tổng quan và cập nhật hướng tiếp cận điều trị hội chứng Brugada

Nhóm thuốc giảm đau, hạ sốt và kháng viêm là những hoạt chất được sử dụng rộng rãi trong điều trị từ bệnh cấp tính đến mạn tính. Tuy nhiên, hiệu quả và mức độ an toàn của các thuốc này phụ thuộc chặt chẽ vào liều dùng, thời gian điều trị, bệnh nền và khả năng dung nạp của từng người bệnh. Điều đó đòi hỏi người hành nghề Dược phải nắm vững kiến thức dược lý, cơ chế tác dụng, chống chỉ định và cách theo dõi tác dụng phụ.

Tại Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn, sinh viên ngành Dược được đào tạo chuyên sâu về các nhóm thuốc này, từ kỹ năng nhận diện, tư vấn phù hợp với từng đối tượng đến hướng dẫn phối hợp thuốc an toàn và hiệu quả. Phần nội dung sau sẽ giúp sinh viên và người làm nghề Dược hiểu rõ hơn về các nhóm thuốc giảm đau, hạ sốt và kháng viêm trong thực hành lâm sàng.

Thuốc giảm đau – hạ sốt và giảm đau ngoại vi

Nhóm thuốc giảm đau – hạ sốt được sử dụng rộng rãi trong điều trị các tình trạng như đau đầu, đau cơ, sốt do nhiễm khuẩn hoặc sau tiêm chủng. Đây thường là lựa chọn đầu tay nhờ khả năng làm dịu triệu chứng nhanh, ít gây kích ứng dạ dày và có mức độ an toàn tương đối cao nếu dùng đúng liều. Một số thuốc còn được lựa chọn đặc biệt khi bệnh nhân có hạn chế về chức năng gan hoặc thận.

• Paracetamol: Là thuốc giảm đau, hạ sốt phổ biến nhất, có thể dùng cho nhiều đối tượng, kể cả trẻ em và phụ nữ mang thai (theo liều bác sĩ khuyến cáo). Thuốc tác động trực tiếp lên trung tâm điều nhiệt ở vùng dưới đồi, đồng thời ức chế nhẹ tổng hợp prostaglandin, giúp giảm đau và hạ sốt hiệu quả nhưng hầu như không có tác dụng kháng viêm.
• Floctafenine: Là thuốc giảm đau ngoại vi, thường được lựa chọn khi người bệnh cần giảm đau nhưng có chống chỉ định hoặc hạn chế với một số thuốc khác. Thuốc có tác dụng nhanh, ít gây ảnh hưởng đến chức năng gan, phù hợp với những trường hợp đặc biệt như bệnh nhân suy gan.

Với các tình trạng đau hoặc sốt nhẹ, nhóm thuốc này thường là lựa chọn tối ưu, nhưng người dùng cần tuân thủ đúng liều lượng và thời gian sử dụng để tránh các nguy cơ như quá liều hoặc ảnh hưởng chức năng gan.

Enzyme kháng viêm – hỗ trợ giảm sưng nề và tăng hồi phục

Enzyme kháng viêm là nhóm hoạt chất có nguồn gốc sinh học, thường được chiết xuất từ động vật hoặc thực vật, có khả năng phân giải protein và làm tan các chất gây tắc nghẽn trong phản ứng viêm. Khác với thuốc kháng viêm thông thường, enzyme kháng viêm chủ yếu hỗ trợ cơ thể tự điều chỉnh quá trình viêm, giúp giảm sưng, tăng tuần hoàn tại vùng tổn thương và thúc đẩy quá trình hồi phục. Nhóm thuốc này thường được dùng trong điều trị bổ trợ, đặc biệt sau chấn thương, phẫu thuật hoặc viêm mô mềm.

• Alpha-chymotrypsin: Thường dùng trong xử lý phù nề do chấn thương, sau phẫu thuật hoặc các tình trạng viêm mô mềm. Có thể dùng dạng ngậm dưới lưỡi hoặc uống, giúp làm tan máu bầm, giảm sưng và cải thiện tình trạng tắc nghẽn dịch tiết. Cần thận trọng khi sử dụng cho phụ nữ mang thai hoặc cho con bú.
• Bromelain: Chiết xuất từ dứa, có tác dụng giảm viêm và đau, đặc biệt trong các trường hợp viêm nướu, viêm xoang, chấn thương mô mềm. Bromelain còn được đánh giá cao về độ an toàn, ít gây tác dụng phụ so với nhiều thuốc kháng viêm khác.

Nhóm enzyme kháng viêm là lựa chọn bổ sung hữu ích khi muốn giảm triệu chứng và hỗ trợ hồi phục mà hạn chế tác dụng phụ của thuốc kháng viêm tổng hợp. Đây cũng là kiến thức quan trọng trong Đào tạo Dược sĩ Nhà thuốc, bởi việc sử dụng đúng chỉ định sẽ giúp đạt hiệu quả tối ưu và đảm bảo an toàn cho người bệnh.

NSAID và Corticosteroid – Giải pháp cho viêm và đau nặng

Khi tình trạng viêm và đau ở mức độ trung bình đến nặng, đặc biệt trong các bệnh lý cơ xương khớp hoặc viêm mạn tính, bác sĩ thường ưu tiên sử dụng các thuốc kháng viêm không steroid (NSAID) hoặc corticosteroid. Đây là những hoạt chất có tác dụng mạnh, nhanh chóng cải thiện triệu chứng, nhưng đồng thời cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ nếu sử dụng kéo dài hoặc không đúng chỉ định. Sự lựa chọn thuốc sẽ dựa trên tình trạng bệnh, tiền sử sức khỏe và khả năng dung nạp của từng người.

• NSAID: Nhóm NSAID gồm nhiều hoạt chất như Meloxicam, Celecoxib, Etoricoxib, Ibuprofen, Piroxicam, Diclofenac… Chúng hoạt động bằng cách ức chế enzym cyclooxygenase (COX-1 và COX-2), từ đó giảm sản xuất prostaglandin – chất trung gian gây viêm, đau và sốt. NSAID thường được kê đơn cho các bệnh như viêm khớp dạng thấp, thoái hóa khớp, đau lưng, đau bụng kinh hoặc chấn thương thể thao. Tuy nhiên, nhóm thuốc này có thể gây tác dụng phụ như viêm loét dạ dày, xuất huyết tiêu hóa, suy thận hoặc biến cố tim mạch, đặc biệt khi dùng kéo dài.
• Corticosteroid: Prednisolone và các corticosteroid khác có khả năng ức chế mạnh phản ứng viêm thông qua nhiều cơ chế, bao gồm giảm sản xuất cytokine và ức chế miễn dịch. Thuốc được sử dụng trong viêm khớp, viêm da, viêm đường hô hấp, viêm mắt và nhiều bệnh lý tự miễn. Do tác dụng mạnh và nguy cơ tác dụng phụ cao (loãng xương, suy tuyến thượng thận, rối loạn chuyển hóa…), corticosteroid cần được dùng đúng liều, đúng thời gian và có kế hoạch giảm liều từ từ khi ngừng.

NSAID và corticosteroid là hai nhóm thuốc chủ lực trong điều trị viêm nặng, nhưng việc sử dụng cần được kiểm soát chặt chẽ, kết hợp theo dõi sức khỏe định kỳ để đảm bảo hiệu quả và an toàn.

Việc nắm vững kiến thức về các nhóm thuốc giảm đau, hạ sốt và kháng viêm không chỉ giúp nâng cao hiệu quả điều trị mà còn bảo đảm an toàn cho người bệnh. Đây cũng là một trong những mảng kiến thức trọng tâm mà sinh viên ngành Dược cần được đào tạo bài bản và thực hành thành thạo. Nếu thí sinh muốn theo đuổi sự nghiệp trong ngành Dược và trở thành người có chuyên môn vững vàng, hãy lựa chọn Trường Cao đẳng Dược thành phố Hồ Chí Minh, nơi chú trọng đào tạo chuyên sâu, kết hợp lý thuyết và kỹ năng thực tế, giúp sinh viên tự tin tư vấn và hướng dẫn sử dụng thuốc một cách khoa học, an toàn.