Dược Sĩ Sài Gòn Chia Sẻ Những Lưu Ý Khi Sử Dụng Thuốc Metformin

Thuốc metformin là thuốc thuộc nhóm biguanid đang được sử dụng phổ biến hiện nay để điều trị bệnh tăng đường huyết. Vậy khi sử dụng thuốc này cần lưu ý những gì?

Một số lưu ý khi sử dụng thuốc Metformin

Tác dụng của thuốc metformin

Ở người có bệnh tăng đường huyết, metformin có tác dụng làm giảm đường huyết nhưng không gây tai biến hạ đường huyết trừ trường hợp nhịn đói hoặc dùng thuốc hiệp đồng tác dụng. Do thuốc không có tác dụng kích thích giải phóng insulin ở tế bào beta tuyến tụy vì vậy sẽ không làm hạ đường huyết ở những người bị bệnh tiểu đường. Metformin làm giảm nồng độ glucose trong huyết tương khi đói và sau bữa ăn ở người bệnh tăng đường huyết typ II. Thuốc làm tăng sử dụng glucose ở tế bào, giảm hấp thu glucose ở ruột. Đồng thời, thuốc ức chế tổng hợp glucose ở gan.

Ngoài tác dụng ngăn tăng đường huyết, metformin còn có ảnh hưởng tốt trên chuyển hóa lipoprotein (thường bị rối loạn ở người tăng đường huyết typ II).

Metformin hấp thu chậm, không hoàn toàn ở đường tiêu hóa. Thức ăn làm giảm và làm chậm sự hấp thu của thuốc. Metformin phân bố nhanh chóng vào các mô và dịch cơ thể và không bị chuyển hóa ở gan. Nơi thải trừ chủ yếu của metformin là ở ống thận. Sau khi uống, khoảng 90% lượng thuốc đã được hấp thu sẽ thải trừ qua thận trong 24 giờ đầu ở dạng không chuyển hóa. Độ thanh thải metformin qua thận giảm ở người suy thận và người cao tuổi.

Trong quá trình điều trị dùng metformin vẫn phải kết hợp kiêng ăn các loại thức ăn, thức uống có chỉ số làm tăng đường huyết cao và tập thể dục hằng ngày thì mới có hiệu quả.

Chỉ định của Metformin

• Điều trị bệnh tiểu đường không phụ thuộc insulin tuýp II.
• Có thể kết hợp với các nhóm tiểu đường khác theo phác đồ điều trị bệnh tiểu đường và ăn kiêng.

Chống chỉ định

• Bệnh nhân mẫn cảm với các thành phần của thuốc metformin.
• Metformin không dùng trong các trường hợp tăng đường huyết thể ceton acid hoặc tăng đường huyết tiền hôn mê.
• Suy thận hoặc rối loạn chức năng thận (độ thanh thải creatinin dưới 60ml/phút).
• Suy gan, bệnh tim mạch nặng, bệnh hô hấp nặng, nhiễm khuẩn nặng, nhiễm khuẩn huyết, hoại thư và người nghiện rượu.
• Suy tim sung huyết, trụy tim mạch, nhồi máu cơ tim cấp tính;
• Đang sử dụng các loại thuốc nifedipin, isoniazid, thuốc lợi tiểu, corticosteroid, acid nicotinic, phenitoin, oestrogen, thuốc tránh thai uống, chế phẩm tuyến giáp,… sẽ làm giảm tác dụng của metformin
• Đang sử dụng các thuốc làm tăng độc tính của metformin là các thuốc thải trừ qua thận như: morphin, amilorid, digoxin, procainamid, quinin, quinidin, triamteren, ranitidin, trimethropim, vancomycin. Cimetidin làm tăng nồng độ đỉnh của metformin trong máu và huyết tương (do đó tránh phối hợp cimetidin với metformin).
• Những người có trạng thái dị hóa cấp tính, nhiễm khuẩn, chấn thương.
• Phụ nữ mang thai, cho con bú.

Tạm ngừng sử dụng metformin với những người vừa chụp X-quang vì trong trong cơ thể tiêm các chất cản quang chứa i – ốt và nếu sử dụng thuốc này có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng hoạt động của thận.

Tuyển sinh đào tạo Cao đẳng Dược Sài Gòn chuẩn Bộ Y tế

Tác dụng phụ của thuốc metformin

Bác sĩ Chu Hòa Sơn – Giảng viên Trường Cao Đẳng Dược Sài Gòn cho biết khi sử dụng thuốc bạn có thể gặp phải một số tác dụng phụ không mong muốn như sau:

• Chán ăn, buồn nôn, tiêu chảy, táo bón, ợ nóng;
• Nổi ban, mề đay, nhạy cảm với ánh sáng;
• Giảm nồng độ vitamin B12.
• Rối loạn sản sinh máu, thiếu máu bất sản, thiếu máu tan huyết, suy tủy, giảm tiểu cầu, mất bạch cầu hạt;
• Nhiễm axit lactic.

Thận trọng khi sử dụng Metformin

• Với người cao tuổi không điều trị với liều tối đa metformin, liều bắt đầu và liều duy trì cũng cần được cân nhắc dựa theo tình trạng sinh lý. Cần kiểm tra creatinin huyết thanh trước khi bắt đầu điều trị và mỗi 90 ngày trong thời gian điều trị. Không dùng metformin cho người cao tuổi có suy giảm chức năng thận.
• Dùng metformin dài ngày có nguy cơ giảm hấp thu vitamin B12 (có thể bổ sung bằng cách tiêm vitamin B12).
• Tác dụng phụ của metformin là hạ đường huyết khi bữa ăn có rượu hoặc phối hợp với sulfonylure. Do đó cấm uống rượu khi dùng metformin.
• Để tránh tác dụng phụ về tiêu hóa: nên uống metformin trong bữa ăn, tức là nhai kỹ thức ăn, khi sắp nuốt thì cho viên thuốc vào miệng, nuốt cùng thức ăn đã nhai kỹ là an toàn nhất. Lưu ý, không được nhai viên thuốc khi uống.
• Cần theo dõi đều đặn các xét nghiệm lâm sàng để xác định liều metformin tối thiểu có hiệu lực.
• Người bệnh cần được hướng dẫn điều chỉnh chế độ ăn uống, vì dinh dưỡng là yếu tố rất quan trọng trong quá trình điều trị bệnh đái tháo đường. Ðiều trị bằng thuốc metformin chỉ là biện pháp hỗ trợ.
• Metformin được bài tiết chủ yếu qua thận vì vậy nguy cơ tích lũy và nhiễm axit lactic càng tăng cao theo mức độ suy giảm chức năng thận.
• Phải ngừng điều trị với metformin 2 − 3 ngày trước khi chụp X-quang và chỉ dùng trở lại sau khi đánh giá chức năng thận cho kết quả bình thường.
• Phải ngừng dùng thuốc metformin khi tiến hành phẫu thuật;
• Sử dụng đồng thời các thuốc có tác động đến chức năng thận (tác động đến bài tiết ở ống thận) có thể ảnh hưởng đến sự phân bố metformin.

Trên đây là những thông tin cơ bản về Metformin về công dụng và những lưu ý khi sử dụng thuốc này. Tuy nhiên, những thông tin về thuốc Metformin ở trên chỉ mang tính tham khảo không được dùng để thay thế chỉ định của bác sĩ, để biết thông tin chi tiết cần gọi trực tiếp với các bác sĩ hay dược sĩ của bạn để được tư vấn kỹ hơn.