Hướng dẫn lựa chọn thuốc và phối hợp trong điều trị tăng huyết áp

Tăng huyết áp là bệnh tim mạch phổ biến, nguy hiểm vì tiến triển âm thầm và dễ gây biến chứng. Việc lựa chọn thuốc đúng, điều chỉnh liều hợp lý và phối hợp phù hợp giúp kiểm soát huyết áp, hạn chế rủi ro sức khỏe.

• Nhận biết hạ Canxi máu và cách xử trí đúng mức
• Kiến thức nền tảng về Block nhĩ thất độ III cho Y sĩ đa khoa

Tăng huyết áp là bệnh lý tim mạch phổ biến và nguy hiểm nếu không được kiểm soát đúng cách. Việc lựa chọn thuốc phù hợp, điều chỉnh liều lượng và phối hợp hợp lý đòi hỏi người làm công tác Dược phải nắm chắc kiến thức dược lý, sinh lý bệnh và thực hành lâm sàng.

Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn đặc biệt chú trọng đào tạo sinh viên kỹ năng nhận diện các nhóm thuốc điều trị tăng huyết áp, cách tư vấn sử dụng an toàn cho từng đối tượng và phối hợp thuốc hiệu quả.

Nội dung sau đây sẽ giúp sinh viên và người hành nghề Dược hiểu rõ hơn về nguyên tắc lựa chọn, liều dùng và phối hợp thuốc trong điều trị tăng huyết áp.

Chọn thuốc điều trị theo từng nhóm bệnh nhân

Việc lựa chọn thuốc hạ áp không thể áp dụng một công thức chung cho tất cả mà cần căn cứ vào đặc điểm lâm sàng và bệnh lý đi kèm.

Ở người trẻ, tình trạng tăng trương lực thần kinh giao cảm và nồng độ renin thường cao, do đó nhóm ức chế men chuyển (ACEI), ức chế thụ thể (ARB) hoặc chẹn kênh canxi thường cho hiệu quả tốt. Với người cao tuổi, tình trạng tăng sức cản mạch máu và phì đại thất trái hay gặp, trong khi renin thấp. Do đó, lợi tiểu và chẹn kênh canxi là lựa chọn ưu tiên, liều khởi đầu nên thấp và tăng dần để tránh tụt huyết áp tư thế.

Ở người béo phì, việc giảm cân đóng vai trò quyết định trước khi cân nhắc dùng thuốc. Khi cần thiết, lợi tiểu thường là lựa chọn đầu tiên. Với bệnh nhân đái tháo đường, nguy cơ tim mạch và thận tăng cao, nên ưu tiên ACEI hoặc ARB để bảo vệ thận, đặc biệt khi có protein niệu. Bệnh nhân suy thận mạn thường phụ thuộc vào thuốc lợi tiểu, nhất là lợi tiểu quai khi chức năng lọc cầu thận suy giảm.

Trong các trường hợp đặc biệt như phì đại thất trái, bệnh mạch vành hay suy tim, nhóm ức chế men chuyển, chẹn beta giao cảm và lợi tiểu được ưu tiên. Nếu phụ nữ mang thai bị tăng huyết áp, methyldopa vẫn là lựa chọn an toàn hàng đầu.

Như vậy, thuốc điều trị tăng huyết áp cần được cá thể hóa, tùy thuộc tuổi, bệnh kèm và nguy cơ tim mạch để vừa hiệu quả vừa hạn chế biến chứng.

Liều dùng thuốc thường gặp trong tăng huyết áp

Mỗi nhóm thuốc hạ áp có cơ chế và phạm vi sử dụng khác nhau, do đó liều dùng cần được điều chỉnh hợp lý theo từng bệnh nhân. Đây cũng là kiến thức trọng tâm được đào tạo tại Cao đẳng Dược Tp Hồ Chí Minh, giúp sinh viên nắm vững dược lý và biết cách áp dụng an toàn trong thực tế điều trị.

Nhóm lợi tiểu như Hydrochlorothiazide (12,5–50 mg/ngày), Indapamide (1,25–2,5 mg/ngày) hay Furosemide (20–160 mg/ngày) thường được sử dụng khi cần giảm thể tích tuần hoàn. Nhóm chẹn beta giao cảm chỉ dùng khi có chỉ định rõ, điển hình như Atenolol (25–100 mg/ngày), Bisoprolol (5–10 mg/ngày) hay Metoprolol với nhiều dạng bào chế.

Các thuốc chẹn kênh canxi phổ biến gồm Amlodipine (2,5–10 mg/ngày), Nifedipine (20–90 mg/ngày) hoặc Diltiazem (120–360 mg/ngày). Nhóm ức chế men chuyển như Captopril (12,5–100 mg/ngày), Enalapril (5–40 mg/ngày) và Lisinopril (5–40 mg/ngày) thường được chọn cho bệnh nhân có tổn thương thận hoặc tim. Nếu cần thay thế, nhóm ức chế thụ thể AT1 (ARB) như Losartan (50–100 mg/ngày) hay Valsartan (80–320 mg/ngày) là lựa chọn phù hợp.

Việc dùng thuốc cần bắt đầu từ liều thấp, tăng dần theo đáp ứng, và luôn theo dõi chức năng tim thận để đảm bảo an toàn.

Phối hợp thuốc trong điều trị tăng huyết áp

Không ít trường hợp, chỉ dùng một loại thuốc không đủ để kiểm soát huyết áp. Khi đó, phối hợp thuốc được khuyến cáo nhằm tăng hiệu quả và giảm tác dụng phụ của từng loại.

Các kết hợp thường gặp là lợi tiểu với ACEI hoặc ARB, chẹn kênh canxi với ACEI, hoặc beta-blocker với lợi tiểu trong một số tình huống đặc biệt. Việc phối hợp giúp kiểm soát đồng thời nhiều cơ chế sinh bệnh khác nhau của tăng huyết áp. Tuy nhiên, phối hợp cần hợp lý, tránh những kết hợp bất lợi như ACEI với ARB hoặc lợi tiểu giữ kali với thuốc cùng nhóm gây tăng kali máu.

Để có thể hiểu rõ cơ chế dược lý, lựa chọn thuốc phù hợp và tư vấn an toàn cho người bệnh tăng huyết áp, sinh viên cần được đào tạo bài bản cả lý thuyết lẫn thực hành. Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn là địa chỉ uy tín giúp thí sinh có nguyện vọng theo học ngành Dược được trang bị kiến thức chuyên sâu và kỹ năng thực hành lâm sàng, từ đó tự tin hành nghề và đồng hành cùng người bệnh trong quá trình điều trị.