Nang tụy là tình trạng những túi chứa chất lỏng phát triển trên hoặc trong tuyến tụy. Thực tế hầu hết các nang tụy là lành tính. Tuy nhiên, một số nang tụy cũng có thể là ung thư hoặc tiền ung thư
Chúng ta cùng tìm hiểu bệnh nang tụy trong bài viết dưới đây từ chia sẻ của các bác sĩ giảng viên Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn!
Contents
THÔNG TIN CHUNG VỀ BỆNH NANG TỤY
Nguyên nhân gây bệnh
Nang tụy giả được hình thành do viêm tụy mạn tính hoặc cấp tính, khi các enzym tiêu hóa của tụy được hoạt hóa sớm và tiêu hóa chính các tế bào tụy. Thành phần chất lỏng bên trong các nang giả là do sự hóa lỏng của các mô tụy chết, các tế bào viêm và các enzym tiêu hóa.
Bác sĩ Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn cho biết các nguyên nhân gây ra viêm tụy thường là do sỏi mật, nghiện rượu lâu ngày, chấn thương vùng bụng hoặc phẫu thuật. Theo các nghiên cứu, sau khi mắc bệnh viêm tụy cấp có khoảng 10% bệnh nhân phát triển nang giả tụy và tỉ lệ bệnh nhân viêm tụy mãn tính phát triển nang tụy giả là khoảng 30%.
Nguyên nhân gây nang tụy thật hiện tại vẫn chưa được xác định rõ. Các nghiên cứu chỉ ra, sự xuất hiện của các nang tụy thật thường liên quan đến các bệnh di truyền hiếm gặp như bệnh Von Hippel-Lindau, là một rối loạn di truyền ảnh hưởng đến não, tuyến thượng thận, thận và tuyến tụy, hay bệnh thận đa nang.
Triệu chứng thường gặp
Các trường hợp nang tụy thật và nang tụy giả thường ít gây triệu chứng, thực tế thì các nang tụy thường được phát hiện khi đang siêu âm hoặc chụp cắt lớp vùng bụng vì một bệnh khác. Các triệu chứng có thể bao gồm:
- Buồn nôn, nôn, chướng bụng do các nang chèn ép dạ dày hoặc tá tràng.
- Đau bụng dai dẳng, thường lan ra sau lưng do các u nang chèn ép lên các mô xung quanh và các dây thần kinh, đau tăng lên khi ăn uống.
- Sưng vùng bụng trên, sờ thấy khối u ở vùng thượng vị.
- Chán ăn, sụt cân.
- Nang tụy lớn gây tắc nghẽn ống mật gây vàng da, vàng mắt, nước tiểu sậm màu.
- Gây tăng huyết áp tĩnh mạch cửa, nhiễm trùng nang.
Các nang tụy giả khi vỡ ra là một tình trạng nguy hiểm đe dọa tính mạng, gây phá hủy các mô và mạch máu xung quanh, nhiễm trùng máu, xuất huyết tràn lan và có thể gây viêm phúc mạc. Khi vỡ có thể xuất hiện các triệu chứng như sốt cao dai dẳng, đau nhiều ở vùng thượng vị và đau lan ra sau lưng, nôn ra máu, ngất không nguyên nhân, tim đập nhanh. Đây là tình trạng khẩn cấp, bệnh nhân cần được đưa đi cấp cứu kịp thời.
CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ BỆNH NANG TỤY
Chẩn đoán bệnh
Bệnh nang tụy có thể được chuẩn đoán dựa vào triệu chứng thực thể, xem xét tiền sử bệnh của bệnh nhân và dựa vào kết quả của các kỹ thuật chuẩn đoán hình ảnh như:
- Siêu âm vùng bụng
- Chụp cắt lớp cung cấp thông tin chi tiết, kích thước, cấu trúc của nang tụy.
- Chụp cộng hưởng từ làm nổi bật các chi tiết của nang tụy, cho biết các thành phần có nguy cơ cao bị ung thư.
- Siêu âm nội soi (EUS): Ống nội soi có đầu dò siêu nhỏ trên đỉnh được đưa vào miệng bệnh nhân, qua thực quản, dạ dày vào tá tràng có thể thu được hình ảnh chi tiết của tụy, gan và túi mật. Thông qua nội soi, có thể lấy mô hoặc dịch của nang bằng kim mỏng gọi là chọc hút bằng kim (FNA). Các mẫu thu được đưa đi xét nghiệm, phân tích xem có chứa các tế bào ung thư hoặc tiền ung thư không.
Điều trị bệnh
Tùy thuộc vào tính chất, kích thước, vị trí, đặc điểm và triệu chứng của nang mà bác sĩ chọn phương pháp điều trị phù hợp.
Cũng theo bác sĩ giảng viên Văn bằng 2 Cao đẳng Dược thành phố Hồ Chí Minh, các phương án điều trị có thể bao gồm:
- Theo dõi: Nếu xác định nang lành tính, không ảnh hưởng gì đến sức khỏe có thể không cần phẫu thuật, trừ khi chúng phát triển có kích thước lớn và gây nên các triệu chứng. Tuy nhiên, tất cả các bệnh nhân có nang tụy đều cần được theo dõi định kỳ. Mỗi năm, bệnh nhân được đánh giá bằng siêu âm nội soi, chọc dò để tầm soát nguy cơ gây ung thư.
- Phẫu thuật: Nếu nang tụy có kích thước lớn hơn 2 cm gây ra các triệu chứng ở người trẻ, khỏe mạnh được chỉ định phẫu thuật cắt bỏ. Nếu nang tụy kích thước lớn hơn 2 cm ở bệnh nhân cao tuổi, kết quả xét nghiệm xác định ung thư hoặc tiền ung thư, bệnh nhân có thể được chỉ định phẫu thuật tuyến tụy.
Hầu hết các nang giả tự mất đi mà không cần phải điều trị. Tuy nhiên, trong một số trường hợp khi nang tụy giả có kích thước lớn hơn 6 cm, gây nên các triệu chứng dai dẳng, cản trở tuyến tụy hoặc tuyến mật, các bác sĩ thường xem xét phẫu thuật.
PHÒNG NGỪA BỆNH NANG TỤY
Để hạn chế nguy cơ mắc bệnh nên hạn chế uống rượu, đặc biệt là khi có tiền sử nghiện rượu hoặc đã từng bị viêm tụy. Thực hiện phẫu thuật loại bỏ túi mật, nếu sỏi mật gây viêm tụy.
Chế độ ăn ít chất béo, không nên dùng nhiều trà, cà phê, thịt cá nhiều mỡ, phủ tạng động vật, lòng đỏ trứng, tăng cường đạm, rau xanh, hoa quả, protein nạc như nạc thăm lợn, thịt bò, cá quả, cá chép, các thực phẩm giàu Vitamin C và B.