Loãng xương là một bệnh lý âm thầm ảnh hưởng lớn tới chất lượng cuộc sống của người lớn tuổi. Do đó nhận biết được những dấu hiệu sớm giúp điều trị bệnh một cách hiệu quả hơn.
Loãng xương thường xảy ra ở độ tuổi trung niên
Contents
Loãng xương là gì?
Loãng xương là một rối loạn của hệ xương do mật độ khoáng xương thấp, giảm chức năng vi cấu trúc xương, giảm sức mạnh xương từ đó làm tăng nguy cơ gãy xương.
Hàng năm ước tính trên thế giới có khoảng 200 triệu người mắc bệnh loãng xương. Ở Mỹ, có đến 1.3 triệu trường hợp gãy xương do loãng xương mỗi năm, cứ 3 phụ nữ lớn hơn 65 tuổi thì có 1 phụ nữ bị loãng xương làm ảnh hưởng tới cột sống. Ở Pháp có đến 55.000 ca gãy cổ xương đùi trên tổng số 1 triệu phụ nữ bị loãng xương.
Tại Việt Nam, theo số liệu khảo sát bước đầu của Viện Dinh Dưỡng, bệnh loãng xương ảnh hưởng đến 1/3 phụ nữ và 1/8 đàn ông trên 50 tuổi. Số lượng người mắc loãng xương ở Việt Nam đã lên tới 3 triệu người và 170 ngàn người trong số đó bị gãy xương do loãng xương.
Nguy cơ dẫn đến loãng xương là gì?
Loãng xương thường xảy ra ở độ tuổi trung niên, phụ nữ ở giai đoạn tiền mãn kinh và mãn kinh. Tuy nhiên, loãng xương có thể xảy ra ở bất kỳ lứa tuổi nào nếu có các yếu tố nguy cơ như dùng nhiều rượu bia, thuốc lá, cà phê dẫn đến giảm hấp thu canxi, ít hoạt động thể lực, ít hoạt động ngoài trời; lạm dụng các loại thuốc như corticoid, stress…
Loãng xương tiên phát hay loãng xương ở người già, phụ nữ tiền mãn kinh, mãn kinh là do sự mất cân bằng giữa hormone sinh dục và hormone vỏ thượng thận, làm giảm hấp thụ canxi và tăng hoạt động của tế bào hủy xương nên gây giảm mật độ xương dẫn đến loãng xương.
Loãng xương thứ phát thường thấy ở mọi lứa tuổi và do nhiều nguyên nhân khác nhau như bất động quá lâu do bệnh, do nghề nghiệp, mắc các bệnh nội tiết (cường vỏ thượng thận, suy tuyến sinh dục, cường giáp…), bệnh thận (suy thận mạn thải nhiều canxi, chạy thận nhân tạo chu kỳ…), có khi do dùng corticoid kéo dài. Khi có một trong các yếu tố nguy cơ trên, nên đi khám kiểm tra xương để phát hiện sớm và điều trị kịp thời.
Nhìn chung, số lượng phụ nữ mắc loãng xương ở Việt Nam cao hơn nhiều so với nam giới. Một phần là do sức khỏe và điều kiện sống chưa được quan tâm đầy đủ. Chế độ dinh dưỡng, khẩu phẩn ăn của người Việt hiện nay vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu hạn chế loãng xương. Lượng canxi đưa vào cơ thể trung bình là 524 mg một ngày, thấp hơn nhiều so với nhu cầu trung bình là 800-1.000 mg mỗi người lớn một ngày.
Hiện nay chi phí điều trị loãng xương lớn nhất là chi phí dành cho chữa trị gãy xương và xẹp lún đốt sống. Chi phí này được xếp tương đương với chi phí chữa nhồi máu cơ tim và đột quỵ, ngày càng có xu hướng gia tăng và trở thành gánh nặng cho y tế cộng đồng.
Điều trị loãng xương cùng với chuyên gia Cao Đẳng Dược Sài Gòn
Triệu chứng của loãng xương là gì?
Quá trình loãng xương diễn ra từ từ nên không gây triệu chứng gì, chỉ tới khi loãng xương nặng, xương bị gãy hoặc bị xẹp lún mới có biểu hiện bệnh. Sau đây là một số biểu hiện chính của bệnh loãng xương được các bác sĩ Trường Cao Đẳng Dược Sài Gòn liệt kê:
- Triệu chứng đau nhức các đầu xương: Đau nhức, mỏi dọc các xương dài, đau nhức như châm chích toàn thân, đau tăng về đêm, nghỉ không hết.
- Triệu chứng đau cột sống: Đau quanh cột sống hoặc lan sang một hoặc hai bên mạn sườn do kích thích rễ thần kinh liên sườn. Đau cột sống thường kèm theo co cứng các cơ dọc cột sống gây đau, giật cơ khi thay đổi các tư thế. Lúc nằm yên, người bệnh thấy dễ chịu hơn.
- Triệu chứng gù vẹo cột sống: Giảm chiều cao so với lúc còn trẻ (do các đốt sống bị lún, xẹp hoặc bị gãy lún).
- Các triệu chứng toàn thân như: Thường gặp là luôn có cảm giác lạnh hoặc ớn lạnh, bị chuột rút, ra mồ hôi.
Khi bị loãng xương không điều trị hoặc điều trị không đúng phác đồ, hậu quả xấu nhất là rạn xương, nứt vỡ hoặc gãy xương, ngoài ra còn có thể cong xương, cong vẹo cột sống, cong ống chân, chiều cao giảm dần… Hiện tượng gãy, lún cột sống, gãy cổ xương đùi, xương cẳng chân, xương cẳng tay rất có thể xảy ra khi có một tác động mạnh như ngã, gập chân, trượt chân….
Trong cơ thể, loại xương nào thường chịu tác động nhiều nhất, chịu lực nhiều nhất, khi loãng xương, sẽ dễ bị tổn hại hơn cả (cột sống, xương đùi, cẳng chân, cánh tay, cẳng tay). Vì vậy, gãy cổ xương đùi, gãy cổ tay, gãy khớp háng thường chiếm tỉ lệ cao nhất trong bệnh lý loãng xương ở người lớn tuổi.
Làm thế nào để phòng chống bệnh loãng xương?
Nguy cơ loãng xương không chừa một ai nhất là phái nữ từ lứa tuổi tiền mãn kinh đến già vì vấn đề hấp thu và chuyển hoá canxi có liên quan đến một hormon là oestrogen. Ở tuổi mãn kinh và hết kinh hormon này bị giảm đi, do đó ảnh hưởng đến quá trình tạo xương. Việc tích lũy canxi tối đa để tạo ra khối xương vững chắc cần đạt được ở lứa tuổi thanh niên. Do đó ngay từ nhỏ, từ lúc thanh, thiếu niên luôn cần một chế độ ăn đủ dinh dưỡng và đủ canxi. Một chế độ ăn không cân đối và thiếu canxi cũng là một nguyên nhân dẫn đến loãng xương. Vitamin D tham gia điều hòa tương quan hợp lý giữa canxi và photpho máu.
Vì vậy, một chế độ ăn cân đối, hợp lý, giàu canxi sẽ giúp phòng bệnh loãng xương và làm tiến triển của bệnh này. Canxi có nhiều ở trong một số thực phẩm như sữa và các chế phẩm của sữa (bơ, phomat) là thức ăn thuận tiện, giàu canxi và canxi ở dạng dễ hấp thu. Ngoài ra, thực phẩm giàu canxi còn có tôm, cua, cá. Tốt nhất là cá, tôm, cua kho nhừ ăn luôn cả xương, đây là nguồn canxi hữu cơ tốt nhất, giúp cơ thể hấp thu và sử dụng được.