Tự làm tổn thương bản thân là một cách đối phó không lành mạnh với các nỗi đau trong tâm hồn, nỗi giận dữ và nỗi thất vọng của bản thân. Bệnh cần có phương pháp điều trị để tránh những hậu quả nghiêm trọng
Nguời bị bệnh luôn muốn tự gây tổn thương bản thân nhưng không có ý định tự tử
Contents
Tự làm tổn thương mình là bệnh gì?
Tự làm tổn thương mình có tên tiếng Anh là Self-injury/cutting, là bệnh lý mà nguời bệnh luôn muốn tự gây tổn thương bản thân nhưng không có ý định tự tử. Đây là hành động cố ý gây thương tích cho bản thân như tự rạch da hay tự thiêu.
Mặc dù hành động tự làm tổn thương mình đem lại cảm giác yên bình tạm thời và xua đuổi cảm giác căng thẳng nhưng nó thường đi kèm với cảm giác tội lỗi, xấu hổ và đem các cảm xúc đau đớn quay trở lại.
Nếu được chữa trị kịp thời và phù hợp, bạn có thể học được cách đối phó lành mạnh với các căng thẳng trong cuộc sống.
Nguyên nhân gây bệnh tự làm tổn thương mình
Chuyên gia Trường Dược Sài Gòn cho biết, nguyên nhân làm người bệnh tự tổn thương mình không chỉ có một và không đơn giản. Thông thường:
- Nó là kết quả của việc mất khả năng đối phó với các nỗi đau tâm lý một cách lành mạnh
- Người bệnh có một khoảng thời gian khó khăn để điều chỉnh cảm xúc, bày tỏ và được thấu hiểu. Các cảm xúc này trộn lẫn vào nhau một cách phức tạp làm người bệnh tự gây thương tích cho chính mình như cảm giác vô giá trị, cô đơn, hoảng sợ, giận dữ, tội lỗi, chối bỏ, tự ghét bỏ bản thân hay rối loạn giới tính.
Bằng việc tự tổn thương mình, người bệnh có thể:
- Quản lý hoặc xoa dịu những căng thẳng trầm trọng hoặc lo âu và đem lại cảm giác nhẹ nhõm
- Xoa dịu nỗi đau tâm hồn bằng nỗi đau thể xác
- Có cảm giác kiểm soát được cơ thể, cảm xúc hoặc cuộc sống của mình
- Cảm nhận được thứ gì đó – thậm chí là nỗi đau thể xác khi cảm xúc trống rỗng
- Diễn tả được cảm xúc bên trong bằng cách biểu hiện nó ra bên ngoài
- Diễn tả sự chán nản hoặc cảm giác căng thẳng cho cả thế giới bên ngoài thấy được
- Bị trừng phạt vì nhận thức sai lệch
Người bệnh thường dùng những vật sắc nhọn để tự làm tổn thương mình
Triệu chứng thường gặp của bệnh tự làm tổn thương mình là gì?
Các dấu hiệu và triệu chứng tự làm tổn thương mình bao gồm:
- Các vết sẹo
- Các vết cắt, vết cào cấu, bầm tím mới xuất hiện
- Giữ các vật nhọn trong tay
- Mặc quần áo dài tay ngay cả khi thời tiết đang nóng
- Gặp khó khăn trong các mối quan hệ giữa người và người
- Luôn tự hỏi về bản thân như “Tôi là ai?” “Đây là đâu?”
- Cảm xúc và hành vi không ổn định, bốc đồng và không đoán trước được
- Luôn thừa nhận sự bất lực, tuyệt vọng hoặc vô giá trị
Các kiểu tự làm tổn thương bản thân
Hành vi tự làm tổn thương bản thân thường được thực hiện ở chỗ kín đáo và được làm một cách có kiểm soát hoặc theo một nghi thức nào đó và thường để lại vết tích trên da. Các kiểu tự làm tổn thương bản thân mà các giảng viên Cao đẳng Điều dưỡng chia sẻ bao gồm:
- Rạch da (cắt hoặc gãi da bằng vật sắc nhọn)
- Gãi
- Thiêu (với diêm, điếu thuốc cháy dở hoặc vật nóng, sắc như lưỡi dao)
- Khắc chữ hay họa tiết lên da
- Tự đánh
- Đục các lỗ trên da với vật sắc nhọn
- Bứt tóc
- Luôn tìm cách cản trở sự lành vết thương
Các vết thương thường thấy nhất ở tay, chân và phần ngực, bụng, tuy nhiên bất kì vị trí nào trên cơ thể cũng có thể được dùng làm mục tiêu tổn thương. Những người tự làm tổn thương mình thường dùng nhiều cách để tự làm đau họ.
Buồn chán có thể là một động lực để tự làm tổn thương mình. Rất nhiều người tự làm đau chính họ vài lần rồi ngưng hẳn. Nhưng với một số người, đây lại là một hành vi có tính lặp lại và kéo dài.
Mặc dù hiếm gặp nhưng có một vài bạn trẻ có thể tự làm tổn thương mình nơi công cộng hoặc trong các nhóm để cho thấy họ đang trải qua nỗi đau.
Chuyên gia Sài Gòn chia sẻ phương pháp điều trị bệnh tự làm tổn thương mình
Có những phương pháp nào điều trị bệnh tự làm tổn thương mình?
Liệu pháp trị liệu tâm lý
Liệu pháp này còn được biết đến dưới tên tư vấn tâm lý, giúp bạn:
- Xác định và quản lý các vấn đề tiềm ẩn có thể gây ra hành vi tự tổn thương bản thân
- Học các kĩ năng quản lý căng thẳng tốt hơn
- Học cách điều chỉnh cảm xúc của bản thân
- Học cách làm tăng hình ảnh bản thân
- Phát triển các kĩ năng để cải thiện các mối quan hệ và các kĩ năng xã hội
- Phát triển các kĩ năng giải quyết các vấn đề về sức khỏe
Dưới đây là một vài kiểu trị liệu tâm lý cá nhân có thể có hiệu quả:
Liệu pháp hành vi nhận thức: giúp bạn xác định các hành vi không lành mạnh và các niềm tin tiêu cực, thay chế chúng bằng những hành vi và niềm tin lành mạnh và tích cực.
Liệu pháp hành vi biện chứng: là một kiểu của liệu pháp hành vi nhận thức. Cô Nguyễn Thị Hồng – Giảng viên văn bằng 2 Cao đẳng Dược Sài Gòn cho biết liệu pháp này sẽ dạy bạn các kĩ năng để bạn xoa dịu căng thẳng, quản lý hoặc điều chỉnh các cảm xúc và cải thiện các mối quan hệ của mình.
Liệu pháp tâm lý trị liệu: tập trung vào việc xác định những trải nghiệm trong quá khứ, các kí ức bị chôn giấu hoặc các vấn đề gốc rễ ảnh hưởng tới các cảm xúc của bạn thông qua việc tự đánh giá, được hướng dẫn bởi chuyên gia trị liệu.
Liệu pháp điều trị dựa vào tâm lý: sẽ giúp bạn sống cho hiện tại, nhận thức về các suy nghĩ và hành động một cách thích hợp để giải tỏa căng thẳng và sự chán nản cũng như cải thiện sức khỏe của bạn.
Ngoài những kiểu trị liệu tâm lý cá nhân, liệu pháp trị liệu gia đình và trị liệu theo nhóm cũng có thể được sử dụng.
Dùng thuốc
Không có loại thuốc nào dùng để đặc trị cho hành vi tự gây tổn thương chính mình. Tuy nhiên, nếu bạn được chẩn đoán với một rối loạn tâm thần khác như trầm cảm hoặc rối loạn lo âu, bác sĩ có thể cho bạn sử dụng thuốc chống trẩm cảm hoặc các thuốc khác để điều trị rối loạn đi kèm. Việc điều trị các rối loạn này có thể giúp bạn cảm thấy không bắt buộc phải gây tổn thương cho chính mình.
Nhập viện
Nếu bạn gây tổn thương lên cơ thể quá nặng nề hoặc lặp lại thường xuyên, bác sĩ có thể yêu cầu bạn nhập viện để được chăm sóc về mặt tâm thần. Việc này giúp bạn có được một môi trường sống an toàn và được chữa trị tích cực hơn cho tới khi bạn vượt qua được giai đoạn căng thẳng. Các chương trình điều trị trong ngày cũng có thể là một lựa chọn trong quá trình điều trị.